در صورت مشاهده هرگونه مشکل و یا وجود هرگونه پرسش از طریق پشتیبانی پیام خود را ارسال کنید.

دپارتمان پاسخگوی این بخش: پرسش علمی 

نکته های اجرایی

شناخت انواع میلگرد در سازه‌های بتنی

میلگرد حرارتی برای مقابله با تنش‌های حرارتی سطحی در دال‌ها کاربرد دارد. میلگرد ممان منفی بالای تکیه‌گاه تیرها اجرا می‌شود. میلگرد ادکا در ناحیه اتصال تیر و ستون برای کنترل برش مورب استفاده می‌گردد. میلگرد طولی اصلی در راستای تیر برای تحمل کشش طراحی می‌شود. خاموت‌ها برای مهار نیروی برشی در تیر و ستون اجرا می‌شوند. میلگرد ژوئن بین دو تیرچه قرار می‌گیرد و معمولاً به‌صورت دو میلگرد بالا و پایین بسته می‌شود. در نهایت میلگرد نقره‌ای‌رنگی که از تیر بیرون زده، میلگرد ارت است که نقش انتقال جریان الکتریکی به زمین را دارد.

تنظیم آمپر مناسب برای جوشکاری اسکلت فلزی بر اساس قطر الکترود

در فرآیند جوشکاری اسکلت‌های فلزی، انتخاب آمپر مناسب بر اساس قطر الکترود اهمیت بالایی دارد. دستگاه جوش معمولاً در بازه ۴۰ تا ۴۲۰ آمپر قابل تنظیم است و به‌طور میانگین، به ازای هر میلی‌متر قطر الکترود، باید حدود ۳۰ تا ۳۵ آمپر در نظر گرفت. برای نمونه، الکترود با قطر ۳.۲۵ میلی‌متر به ۱۰۰ تا ۱۲۰ آمپر و الکترود ۴ میلی‌متری به ۱۲۰ تا ۱۴۰ آمپر نیاز دارد. این مقادیر برای جوش‌های تخت (افقی از بالا به پایین) تنظیم می‌شوند. در صورت جوشکاری به صورت قائم یا سربالا، به دلیل سختی کنترل حوضچه مذاب، باید حدود ۱۵٪ از آمپر کاسته شود تا کیفیت اتصال حفظ شود.

لزوم اجرای لایه رابیتس روی عایق یونولیت پیش از گچ‌کاری

طبق ضوابط مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، پیش از گچ‌کاری روی عایق یونولیت، باید یک لایه رابیتس اجرا شود. دلیل آن این است که در برابر حرارت، یونولیت ذوب می‌شود و در نتیجه سطحی برای اتصال گچ باقی نمی‌ماند؛ در این حالت گچ ترک می‌خورد و فرو می‌ریزد. گرچه شیارهای یونولیت در شرایط عادی چسبندگی نسبی ایجاد می‌کنند، اما در دمای بالا این خاصیت از بین می‌رود. نصب رابیتس باید به گونه‌ای باشد که به اجزای سازه‌ای مانند پاشنه تیرچه آسیب نزند؛ اتصال نادرست با میخ ممکن است باعث شکستگی و ضعف سازه‌ای شود. انتخاب روش مناسب اتصال اهمیت زیادی دارد.

کنترل کیفی میلگردها و مقاطع فولادی در پروژه‌ها

برای اطمینان از کیفیت میلگردها، از هر سایز ۵ قطعه ۴۵ سانتی با سنگ فرز بریده و به آزمایشگاه ارسال شده و سپس تست کشش طبق الزامات آیین‌نامه انجام شود. میلگردها باید تنش تسلیم بالاتر از ۴۰۰ و نسبت تنش نهایی به تسلیم بالاتر از ۱.۱۸ داشته باشند. همچنین باید ازدیاد طول نسبی آن‌ها در آزمون‌های ۵ و ۱۰ برابر قطر، از مقادیر مشخصی بیشتر باشد. ممکن است بررسی‌ها نشان دهد که برخی میلگردها مناسب طراحی نیستند. در مورد نبشی و قوطی‌ها نیز با برش و وزن‌کشی، تطابق با اشتال بررسی شود. برخی مقاطع نیز برای قاب‌های ویژه مجاز نیستند.

چند نکته حیاتی در کنترل خیز و ایمنی سقف در حین بتن‌ریزی

در اجرای سقف، رعایت چند نکته کلیدی برای جلوگیری از خیز مثبت تیر یا حتی ریزش سقف در حین بتن‌ریزی ضروری است. اول، خیز منفی تیرها باید معادل ۱/۲۰۰ طول دهانه (یا ۰.۵ سانتی‌متر به ازای هر متر) در نظر گرفته شود. دوم، قالب‌های زیر تیر تنها زمانی باید برداشته شوند که بتن به ۷۰٪ مقاومت مشخصه برسد. سوم، پایه‌های اطمینان باید تا رسیدن بتن به ۹۰٪ مقاومت باقی بمانند. چهارم، در طبقه زیرین نیز باید پایه‌های اطمینان نصب شود تا از انتقال خیز به تیرهای بالایی جلوگیری گردد. این موارد برای ایمنی سازه بسیار حیاتی هستند.

مراحل اجرایی فونداسیون و کنترل دمای بتن در هوای سرد

پس از تعیین زمین و کدگذاری اولیه توسط نقشه‌بردار، محل دقیق آکس ستون‌ها با دوربین مشخص می‌شود. نوارهای فونداسیون با افزایش ۱۰ سانتیمتری از هر طرف ترسیم شده و قالب‌بندی مطابق آن اجرا می‌گردد. توصیه می‌شود از بتن آماده با دانه‌بندی و طرح اختلاط مناسب استفاده شود تا کیفیت تضمین گردد. برای حفظ تراز سطح بتن، کروم‌هایی در آکس ستون‌ها نصب شده‌اند. با استفاده از قوطی فلزی بین کروم‌ها، تراز سطح هنگام بتن‌ریزی حفظ می‌شود. در هوای سرد و دمای زیر صفر، جهت جلوگیری از یخ‌زدگی، از آجر و پوشش پلاستیکی برای حفظ گرما استفاده می‌شود. پس از تعیین زمین و کدگذاری اولیه توسط نقشه‌بردار، محل دقیق آکس ستون‌ها با دوربین مشخص می‌شود. نوارهای فونداسیون با افزایش ۱۰ سانتیمتری از هر طرف ترسیم شده و قالب‌بندی مطابق آن اجرا می‌گردد. توصیه می‌شود از بتن آماده با دانه‌بندی و طرح اختلاط مناسب استفاده شود تا کیفیت تضمین گردد. برای حفظ تراز سطح بتن، کروم‌هایی در آکس ستون‌ها نصب شده‌اند. با استفاده از قوطی فلزی بین کروم‌ها، تراز سطح هنگام بتن‌ریزی حفظ می‌شود. در هوای سرد و دمای زیر صفر، جهت جلوگیری از یخ‌زدگی، از آجر و پوشش پلاستیکی برای حفظ گرما استفاده می‌شود.

اقدامات ضروری پس از وقوع حادثه در کارگاه ساختمانی

در صورت بروز حادثه در کارگاه ساختمانی، برای بهره‌مندی از پوشش بیمه مسئولیت مدنی، باید اقدامات مشخصی طی ۷۲ ساعت انجام شود. ابتدا حفظ خونسردی و اطلاع‌رسانی فوری به اورژانس و کلانتری ضروری است تا مصدوم به بیمارستان منتقل و حادثه صورت‌جلسه شود. سپس باید مراتب به اداره کار، سازمان نظام مهندسی و شرکت بیمه‌گر اطلاع داده شود. عدم انجام این موارد یا تأخیر در اعلام، ممکن است منجر به عدم پوشش کامل بیمه‌ای شود. فرم‌های مربوط به گزارش‌دهی نیز باید مطابق با قالب‌های استاندارد تکمیل و ارسال شوند.

بررسی اهمیت کلاس تمیزی در اتصالات اصطکاکی سازه‌های فولادی

در اتصالات پیچ و مهره‌ای سازه‌های فولادی، نوع اتصال و کلاس تمیزی سطح تماس نقش مهمی در عملکرد سازه دارد. در اتصالات اتکایی (مفصلی) نیازی به تمیزی دقیق سطوح نیست، اما در اتصالات اصطکاکی که در قاب‌های خمشی کاربرد دارند، رعایت کلاس تمیزی الزامی است. مبحث دهم مقررات ملی ساختمان کلاس‌های مختلفی از تمیزی را تعریف کرده که در طراحی، تعیین تعداد پیچ‌ها و کنترل اجرا مؤثر است. در صورت نبود مشخصات در نقشه، باید فرضیات طراح درباره کلاس تمیزی بررسی شود. روش‌های مختلفی مانند سندبلاست، شست‌وشو با حلال یا برس‌زنی برای آماده‌سازی سطح مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نکات اجرایی استفاده از پشم‌سنگ بین دیوار و ستون طبق پیوست ششم

مطابق پیوست ششم آیین‌نامه ۲۸۰۰، برای جلوگیری از انتقال نیرو از دیوارهای غیرباربر به ستون‌ها، باید بین آن‌ها لایه‌ای از پشم‌سنگ با ضخامت ۳ سانتی‌متر قرار گیرد. اگرچه نوع رایج پشم‌سنگ بازار به‌صورت رولی و با دانسیته ۳۰ کیلوگرم بر مترمکعب است، اما به دلیل افتادگی در محل اجرا، گزینه مناسبی برای این کاربرد نیست. استفاده از نوع تخته‌ای پشم‌سنگ به‌دلیل پایداری ابعادی، به‌راحتی بین ستون‌ها جای می‌گیرد. مطابق آیین‌نامه، این پشم‌سنگ باید قابلیت فشرده‌سازی تا ۸۰٪ را داشته باشد، یعنی ضخامت ۳ سانت آن باید تا حدود ۰.۵ سانت فشرده شود. این ویژگی پیش از خرید با تست دستی تأیید شود.

چرا دستگاه‌های حفاری تونل زیر زمین دفن می‌شوند؟

دستگاه‌های حفاری تونل (TBM) نقش کلیدی در گسترش متروهای شهری دارند و با وجود ابعاد بزرگ، عملکرد دقیق و خودکاری در زیر زمین دارند. اما پس از اتمام پروژه، در بسیاری موارد بخش جلویی این دستگاه‌ها در محل ورودی تونل دفن می‌شود. در نگاه اول این کار اتلاف منابع به نظر می‌رسد، زیرا حتی نمونه‌های کوچک TBM میلیون‌ها دلار ارزش دارند. با این حال، بخش دفن‌شده عمدتاً بدنه‌ی فلزی و سر برش فرسوده دستگاه است. انتقال این اجزای عظیم به محل دیگر به دلیل وزن بالا و موقعیت دشوار، هزینه‌بر و غیراقتصادی است. در عوض، اجزای با ارزش مانند سامانه‌های الکترومکانیکی پیش از دفن جدا شده و بازیابی می‌شوند.

نکته های طراحی

نکات طراحی و اجرای دال‌های کنسول در سقف تیرچه‌بلوک و کامپوزیت

در طراحی سازه، جزئیات اجرای دال‌های کنسول در سقف‌های تیرچه‌بلوک یا کامپوزیت اهمیت بالایی دارد. اگر دال کنسول بین دو ستون قرار گیرد، امکان عبور تیر و اجرای مناسب فراهم است؛ اما اگر دال کنسول میان دو تیر واقع شود، پیچش زیادی به تیر وارد خواهد شد. در این حالت توصیه می‌شود کنسول بدون تیر اجرا شود تا لنگر به‌صورت گسترده توزیع شود. کمیته ایرانی نرم‌افزارهای مهندسی پیشنهاد می‌کند در صورت استفاده از تیر، تیر مقابل نیز به‌صورت گیردار اجرا شود تا انتقال متمرکز لنگر کاهش یابد و بین دهانه‌ها توزیع شود.

لزوم استفاده از واشر در اتصالات پیچ و مهره‌ای فولادی طبق مبحث دهم

طبق مبحث دهم ویرایش ۱۴۰۱، استفاده از واشر در سازه‌های فولادی پیچ و مهره‌ای به نوع اتصال و نوع پیچ بستگی دارد. اگر اتصال معمولی باشد و پیچ هم معمولی، استفاده از واشر فقط زیر مهره کافی است. در اتصالات لرزه‌ای با پیچ HV یا HR، واشر باید در هر دو طرف پیچ (زیر گل و زیر مهره) قرار گیرد. اگر اتصال پیش‌تنیده یا اتصالات لرزه‌ای قاب خمشی و مهاربندی باشد، باید از واشر HP به‌صورت دوطرفه استفاده کرد. این جزئیات ساده اما حیاتی، تضمین‌کننده عملکرد صحیح سازه در برابر زلزله هستند و باید حتماً در اجرا و نظارت مدنظر قرار گیرند.

راهکار مهندسی برای رفع مشکل قوی‌تر بودن ستون طبقه بالایی در سازه‌ها

یکی از چالش‌های رایج در اجرای سازه‌ها، زمانی رخ می‌دهد که ستون‌های طبقه بالاتر به دلیل تأثیر مودهای بالاتر در تحلیل دینامیکی، مقطع بزرگ‌تری نسبت به ستون‌های طبقه پایین پیدا می‌کنند. از آن‌جا که بخشی از ستون طبقه پایین پیش‌تر اجرا شده (مثلاً به طول یک متر)، در محل وصله‌ ستون، اجرای مقطع بزرگ‌تر طبقه بالا با مشکل مواجه می‌شود. راهکار مناسب این است که در مرحله طراحی، مقطع ستون طبقه پایین حداقل معادل مقطع ستون طبقه بالا در نظر گرفته شود تا در محل میلگردهای انتظار یا ورق وصله، هماهنگی کامل برقرار باشد. این رویکرد از بروز خطای اجرایی جلوگیری کرده و پایداری سازه را تضمین می‌کند.

مروری بر ترکیب بارها در روش حالات حدی طراحی

در طراحی سازه‌های فولادی یا بتنی به روش حالات حدی، از ترکیب بارهایی استفاده می‌شود که شامل اثر بارهای مرده، زنده، زلزله، باد، برف و باران است. این ترکیب‌ها بر اساس آیین‌نامه به‌گونه‌ای تعریف شده‌اند که حداکثر اثر ممکن بر سازه در نظر گرفته شود. برای مثال، در ترکیب بار شماره پنج، جمع جبری نیروهای داخلی ناشی از بار مرده، زنده، و زلزله بررسی شده و مقدار بحرانی آن برای طراحی عضو لحاظ می‌شود. ضریب بار زنده در برخی کاربری‌ها با بار کمتر از ۵ کیلو نیوتن بر مترمربع قابل کاهش به ۰.۵ است، البته به استثنای پارکینگ‌ها و فضاهای تجمعی. در سازه‌های خاص مانند پیش‌تنیده یا ساحلی، ضوابط خاص‌تری مانند جایگزینی ضرایب برای اثر پیش‌تنیدگی یا بار سیل اعمال می‌شود.

تفاوت تحلیل استاتیکی و دینامیکی سازه‌ها از منظر ریاضی

در تحلیل استاتیکی، فرض بر این است که بارها به‌آرامی و بدون شتاب به سازه وارد می‌شوند، بنابراین اثرات اینرسی نادیده گرفته می‌شود. اما در تحلیل دینامیکی، حضور شتاب و جرم موجب ورود نیروی اینرسی به معادلات می‌شود؛ این نیرو به‌صورت حاصل‌ضرب جرم و شتاب تعریف می‌گردد. در واقع، تفاوت بنیادین این دو روش در حضور یا غیاب ترم اینرسی در معادلات تعادل است. دینامیک سازه‌ها با ارتعاشات سر و کار دارد و برای مدل‌سازی آن، استخراج معادلات حرکت گام کلیدی و دشوار است. مهندسی که توانایی درک و نگارش این معادلات را دارد، در طراحی عملکردی و تحلیل‌های پیشرفته مانند پوش‌اور نیز عملکردی قوی خواهد داشت.

کنترل نوع پیچ در اتصالات لرزه‌ای سازه‌های فولادی پیچ و مهره‌ای

در سازه‌های فولادی، انتخاب صحیح نوع پیچ برای اتصالات لرزه‌ای حیاتی است. طبق مبحث دهم مقررات ملی (ویرایش ۱۴۰۱)، در قاب‌های مهاربندی‌شده یا خمشی، باید از پیچ‌های استاندارد نوع HR یا HV استفاده شود. پیچ‌های متداول موجود در بازار مانند TBF یا NL گرچه ممکن است از نظر مقاومت مشابه باشند، اما به دلیل تفاوت در ابعاد گل پیچ، مهره و وجود بخش بدون رزوه، در اتصالات لرزه‌ای مجاز نیستند. همچنین، واشرهای مورد استفاده در این اتصالات باید از نوع مشخص‌شده (HP) باشند که دارای علامت حک‌شده روی بدنه هستند. رعایت دقیق این الزامات، نقش کلیدی در عملکرد لرزه‌ای ایمن سازه دارد.

بررسی نحوه لحاظ کردن خرپشته در ارتفاع ساختمان و بارگذاری لرزه‌ای

مطابق ضوابط، اگر وزن خرپشته کمتر از ۲۵٪ وزن بام باشد، الزام قطعی برای درنظرگیری آن به‌عنوان طبقه مجزا وجود ندارد؛ اما طراح می‌تواند با توجه به شرایط پروژه، آن را لحاظ یا صرف‌نظر کند. در صورتی‌که این مقدار بیش از ۲۵٪ باشد، خرپشته باید به‌عنوان طبقه مجزا در نظر گرفته شود. برخی طراحان تنها بار خرپشته را به‌صورت جرم معادل در تراز بام وارد می‌کنند، در حالی‌که طراحان حرفه‌ای‌تر، ارتفاع ساختمان را تا بالای خرپشته محاسبه کرده و اجازه می‌دهند نرم‌افزار وزن و اثرات لرزه‌ای آن را دقیق محاسبه کند. این روش باعث می‌شود خرپشته نیز در طراحی لرزه‌ای لحاظ شده و مقاومت آن در برابر زلزله تضمین شود.

ضابطه حداقل ارتفاع تیرها برای حذف کنترل خیز

مطابق بند ۹-۱۱-۲-۶ مبحث نهم مقررات ملی، در ساختمان‌های متعارف و تحت بارگذاری معمول، اگر ارتفاع تیر از مقادیر مندرج در جدول ۹-۱۱-۱ بیشتر باشد، محاسبه خیز الزامی نیست؛ مشروط بر اینکه تیر به اجزای غیرسازه‌ای مانند تیغه‌ها متصل نباشد. این مقادیر بر اساس نوع تکیه‌گاه مشخص شده‌اند (ساده، پیوسته، کنسول) و معمولاً به‌صورت نسبت طول دهانه به عددی مانند ۲۱ بیان می‌شوند. این ضابطه بر مبنای آرماتور با fy برابر ۴۲۰ مگاپاسکال ارائه شده و برای سایر مقاومت‌ها با ضریبی اصلاح می‌گردد. انتخاب ارتفاع مناسب تیر نقش مهمی در کاهش خیز و افزایش سختی خمشی دارد.

کنترل عرض ترک در ضوابط بهره‌برداری سازه‌های بتنی

در ضوابط بهره‌برداری سازه‌های بتنی، کنترل ترک به‌ویژه در ناحیه کششی اعضایی نظیر تیر و دال اهمیت ویژه‌ای دارد. برخلاف عمق ترک که قابل کنترل نیست، عرض ترک پارامتر اصلی در ارزیابی عملکرد بهره‌برداری است، زیرا افزایش عرض موجب نفوذپذیری بیشتر و کاهش دوام می‌شود. از منظر میرایی نیز وجود ترک‌های ریز با تعداد زیاد، به‌واسطه باز و بسته شدن مکرر، میرایی مؤثر سازه را بهبود می‌دهد. آیین‌نامه جدید به‌جای محاسبه مستقیم عرض ترک، کنترل آن را از طریق محدودسازی فاصله آرماتورهای کششی خمشی انجام می‌دهد. این فاصله نباید از مقدار مینیمم بین دو رابطه تجربی وابسته به پوشش میلگرد (Cc) و تنش بهره‌برداری (fs) فراتر رود که محاسبه fs نیز با تقریب دوسوم fy ساده‌سازی شده است.

بررسی و رفع ارور “miRun Analysis” در ETABS

در صورت مشاهده ارور «Error in performing miRun Analysis» هنگام اجرای تحلیل در ETABS، ابتدا از منوی File گزینه‌های Export و سپس Import را اجرا کرده و فایل را دوباره بارگذاری کنید؛ این کار گاهی منشأ خطا را مشخص می‌کند. معمولاً این ارور زمانی رخ می‌دهد که از فایل نمونه استفاده شده و بارگذاری‌ها دارای خروج از مرکزیت‌هایی هستند که با تحلیل استاتیکی سازگار نیستند. اگر از تحلیل استاتیکی استفاده می‌کنید و خروج از مرکزیت زلزله‌های دینامیکی را اعمال کرده‌اید، آن موارد را حذف کرده و مجدداً تحلیل را اجرا کنید.

  • 8