در صورت مشاهده هرگونه مشکل و یا وجود هرگونه پرسش از طریق پشتیبانی پیام خود را ارسال کنید.

دپارتمان پاسخگوی این بخش: پرسش علمی 

نکته های اجرایی

شناخت انواع میلگرد در سازه‌های بتنی

میلگرد حرارتی برای مقابله با تنش‌های حرارتی سطحی در دال‌ها کاربرد دارد. میلگرد ممان منفی بالای تکیه‌گاه تیرها اجرا می‌شود. میلگرد ادکا در ناحیه اتصال تیر و ستون برای کنترل برش مورب استفاده می‌گردد. میلگرد طولی اصلی در راستای تیر برای تحمل کشش طراحی می‌شود. خاموت‌ها برای مهار نیروی برشی در تیر و ستون اجرا می‌شوند. میلگرد ژوئن بین دو تیرچه قرار می‌گیرد و معمولاً به‌صورت دو میلگرد بالا و پایین بسته می‌شود. در نهایت میلگرد نقره‌ای‌رنگی که از تیر بیرون زده، میلگرد ارت است که نقش انتقال جریان الکتریکی به زمین را دارد.

تنظیم آمپر مناسب برای جوشکاری اسکلت فلزی بر اساس قطر الکترود

در فرآیند جوشکاری اسکلت‌های فلزی، انتخاب آمپر مناسب بر اساس قطر الکترود اهمیت بالایی دارد. دستگاه جوش معمولاً در بازه ۴۰ تا ۴۲۰ آمپر قابل تنظیم است و به‌طور میانگین، به ازای هر میلی‌متر قطر الکترود، باید حدود ۳۰ تا ۳۵ آمپر در نظر گرفت. برای نمونه، الکترود با قطر ۳.۲۵ میلی‌متر به ۱۰۰ تا ۱۲۰ آمپر و الکترود ۴ میلی‌متری به ۱۲۰ تا ۱۴۰ آمپر نیاز دارد. این مقادیر برای جوش‌های تخت (افقی از بالا به پایین) تنظیم می‌شوند. در صورت جوشکاری به صورت قائم یا سربالا، به دلیل سختی کنترل حوضچه مذاب، باید حدود ۱۵٪ از آمپر کاسته شود تا کیفیت اتصال حفظ شود.

لزوم اجرای لایه رابیتس روی عایق یونولیت پیش از گچ‌کاری

طبق ضوابط مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، پیش از گچ‌کاری روی عایق یونولیت، باید یک لایه رابیتس اجرا شود. دلیل آن این است که در برابر حرارت، یونولیت ذوب می‌شود و در نتیجه سطحی برای اتصال گچ باقی نمی‌ماند؛ در این حالت گچ ترک می‌خورد و فرو می‌ریزد. گرچه شیارهای یونولیت در شرایط عادی چسبندگی نسبی ایجاد می‌کنند، اما در دمای بالا این خاصیت از بین می‌رود. نصب رابیتس باید به گونه‌ای باشد که به اجزای سازه‌ای مانند پاشنه تیرچه آسیب نزند؛ اتصال نادرست با میخ ممکن است باعث شکستگی و ضعف سازه‌ای شود. انتخاب روش مناسب اتصال اهمیت زیادی دارد.

کنترل کیفی میلگردها و مقاطع فولادی در پروژه‌ها

برای اطمینان از کیفیت میلگردها، از هر سایز ۵ قطعه ۴۵ سانتی با سنگ فرز بریده و به آزمایشگاه ارسال شده و سپس تست کشش طبق الزامات آیین‌نامه انجام شود. میلگردها باید تنش تسلیم بالاتر از ۴۰۰ و نسبت تنش نهایی به تسلیم بالاتر از ۱.۱۸ داشته باشند. همچنین باید ازدیاد طول نسبی آن‌ها در آزمون‌های ۵ و ۱۰ برابر قطر، از مقادیر مشخصی بیشتر باشد. ممکن است بررسی‌ها نشان دهد که برخی میلگردها مناسب طراحی نیستند. در مورد نبشی و قوطی‌ها نیز با برش و وزن‌کشی، تطابق با اشتال بررسی شود. برخی مقاطع نیز برای قاب‌های ویژه مجاز نیستند.

چند نکته حیاتی در کنترل خیز و ایمنی سقف در حین بتن‌ریزی

در اجرای سقف، رعایت چند نکته کلیدی برای جلوگیری از خیز مثبت تیر یا حتی ریزش سقف در حین بتن‌ریزی ضروری است. اول، خیز منفی تیرها باید معادل ۱/۲۰۰ طول دهانه (یا ۰.۵ سانتی‌متر به ازای هر متر) در نظر گرفته شود. دوم، قالب‌های زیر تیر تنها زمانی باید برداشته شوند که بتن به ۷۰٪ مقاومت مشخصه برسد. سوم، پایه‌های اطمینان باید تا رسیدن بتن به ۹۰٪ مقاومت باقی بمانند. چهارم، در طبقه زیرین نیز باید پایه‌های اطمینان نصب شود تا از انتقال خیز به تیرهای بالایی جلوگیری گردد. این موارد برای ایمنی سازه بسیار حیاتی هستند.

مراحل اجرایی فونداسیون و کنترل دمای بتن در هوای سرد

پس از تعیین زمین و کدگذاری اولیه توسط نقشه‌بردار، محل دقیق آکس ستون‌ها با دوربین مشخص می‌شود. نوارهای فونداسیون با افزایش ۱۰ سانتیمتری از هر طرف ترسیم شده و قالب‌بندی مطابق آن اجرا می‌گردد. توصیه می‌شود از بتن آماده با دانه‌بندی و طرح اختلاط مناسب استفاده شود تا کیفیت تضمین گردد. برای حفظ تراز سطح بتن، کروم‌هایی در آکس ستون‌ها نصب شده‌اند. با استفاده از قوطی فلزی بین کروم‌ها، تراز سطح هنگام بتن‌ریزی حفظ می‌شود. در هوای سرد و دمای زیر صفر، جهت جلوگیری از یخ‌زدگی، از آجر و پوشش پلاستیکی برای حفظ گرما استفاده می‌شود. پس از تعیین زمین و کدگذاری اولیه توسط نقشه‌بردار، محل دقیق آکس ستون‌ها با دوربین مشخص می‌شود. نوارهای فونداسیون با افزایش ۱۰ سانتیمتری از هر طرف ترسیم شده و قالب‌بندی مطابق آن اجرا می‌گردد. توصیه می‌شود از بتن آماده با دانه‌بندی و طرح اختلاط مناسب استفاده شود تا کیفیت تضمین گردد. برای حفظ تراز سطح بتن، کروم‌هایی در آکس ستون‌ها نصب شده‌اند. با استفاده از قوطی فلزی بین کروم‌ها، تراز سطح هنگام بتن‌ریزی حفظ می‌شود. در هوای سرد و دمای زیر صفر، جهت جلوگیری از یخ‌زدگی، از آجر و پوشش پلاستیکی برای حفظ گرما استفاده می‌شود.

اقدامات ضروری پس از وقوع حادثه در کارگاه ساختمانی

در صورت بروز حادثه در کارگاه ساختمانی، برای بهره‌مندی از پوشش بیمه مسئولیت مدنی، باید اقدامات مشخصی طی ۷۲ ساعت انجام شود. ابتدا حفظ خونسردی و اطلاع‌رسانی فوری به اورژانس و کلانتری ضروری است تا مصدوم به بیمارستان منتقل و حادثه صورت‌جلسه شود. سپس باید مراتب به اداره کار، سازمان نظام مهندسی و شرکت بیمه‌گر اطلاع داده شود. عدم انجام این موارد یا تأخیر در اعلام، ممکن است منجر به عدم پوشش کامل بیمه‌ای شود. فرم‌های مربوط به گزارش‌دهی نیز باید مطابق با قالب‌های استاندارد تکمیل و ارسال شوند.

بررسی اهمیت کلاس تمیزی در اتصالات اصطکاکی سازه‌های فولادی

در اتصالات پیچ و مهره‌ای سازه‌های فولادی، نوع اتصال و کلاس تمیزی سطح تماس نقش مهمی در عملکرد سازه دارد. در اتصالات اتکایی (مفصلی) نیازی به تمیزی دقیق سطوح نیست، اما در اتصالات اصطکاکی که در قاب‌های خمشی کاربرد دارند، رعایت کلاس تمیزی الزامی است. مبحث دهم مقررات ملی ساختمان کلاس‌های مختلفی از تمیزی را تعریف کرده که در طراحی، تعیین تعداد پیچ‌ها و کنترل اجرا مؤثر است. در صورت نبود مشخصات در نقشه، باید فرضیات طراح درباره کلاس تمیزی بررسی شود. روش‌های مختلفی مانند سندبلاست، شست‌وشو با حلال یا برس‌زنی برای آماده‌سازی سطح مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نکات اجرایی استفاده از پشم‌سنگ بین دیوار و ستون طبق پیوست ششم

مطابق پیوست ششم آیین‌نامه ۲۸۰۰، برای جلوگیری از انتقال نیرو از دیوارهای غیرباربر به ستون‌ها، باید بین آن‌ها لایه‌ای از پشم‌سنگ با ضخامت ۳ سانتی‌متر قرار گیرد. اگرچه نوع رایج پشم‌سنگ بازار به‌صورت رولی و با دانسیته ۳۰ کیلوگرم بر مترمکعب است، اما به دلیل افتادگی در محل اجرا، گزینه مناسبی برای این کاربرد نیست. استفاده از نوع تخته‌ای پشم‌سنگ به‌دلیل پایداری ابعادی، به‌راحتی بین ستون‌ها جای می‌گیرد. مطابق آیین‌نامه، این پشم‌سنگ باید قابلیت فشرده‌سازی تا ۸۰٪ را داشته باشد، یعنی ضخامت ۳ سانت آن باید تا حدود ۰.۵ سانت فشرده شود. این ویژگی پیش از خرید با تست دستی تأیید شود.

چرا دستگاه‌های حفاری تونل زیر زمین دفن می‌شوند؟

دستگاه‌های حفاری تونل (TBM) نقش کلیدی در گسترش متروهای شهری دارند و با وجود ابعاد بزرگ، عملکرد دقیق و خودکاری در زیر زمین دارند. اما پس از اتمام پروژه، در بسیاری موارد بخش جلویی این دستگاه‌ها در محل ورودی تونل دفن می‌شود. در نگاه اول این کار اتلاف منابع به نظر می‌رسد، زیرا حتی نمونه‌های کوچک TBM میلیون‌ها دلار ارزش دارند. با این حال، بخش دفن‌شده عمدتاً بدنه‌ی فلزی و سر برش فرسوده دستگاه است. انتقال این اجزای عظیم به محل دیگر به دلیل وزن بالا و موقعیت دشوار، هزینه‌بر و غیراقتصادی است. در عوض، اجزای با ارزش مانند سامانه‌های الکترومکانیکی پیش از دفن جدا شده و بازیابی می‌شوند.

نکته های طراحی

نکات کلیدی طراحی ظرفیت باربری و نشست پی بر اساس روابط ترزاقی

روابط ترزاقی پایه‌ای‌ترین ابزار در محاسبه ظرفیت باربری پی‌ها هستند. این روابط بر اساس نوع گسیختگی تعریف شده‌اند و برای حالت گسیختگی برشی کلی بیشترین کاربرد را دارند. در معادله ترزاقی سه ترم وجود دارد: ترم چسبندگی خاک (cNc)، ترم فشار سربار (qNq) و ترم وزن مخصوص خاک (½γB Nγ). ضرایب Nc، Nq و Nγ تنها تابع زاویه اصطکاک داخلی φ هستند.در خاک‌های غیرچسبنده (c=0) تنها ترم سوم نقش دارد و تغییر عرض پی، ظرفیت باربری را تغییر می‌دهد. همچنین اگر بار خارج از مرکز وارد شود یا لنگر داشته باشد، بخشی از پی از فشار خارج شده و پهنای مؤثر به صورت B’ = B − 2e اصلاح می‌شود.پس از محاسبه ظرفیت باربری، کنترل نشست طبق مبحث هفت و روش‌های تکمیلی ضروری است تا رفتار واقعی پی در شرایط وجود آب زیرزمینی نیز به‌درستی ارزیابی شود.

الزام طراحی عملکردی در سازه‌های بیمارستانی از ۱۴۰۳ و ضرورت تغییر رویکرد مهندسان سازه

از سال ۱۴۰۳ طبق دستورالعمل ۸۱۶ سازمان برنامه و بودجه، طراحی عملکردی برای تمامی سازه‌های بیمارستانی الزامی شده است. هم‌زمان، «راهنمای ارزیابی و بهسازی سازه‌ها» از سوی مرکز تحقیقات منتشر شده و کنار هم قرار گرفتن این دو سند، نشان‌دهنده‌ی یک پارادایم شیفت جدی در حوزه طراحی و بهسازی سازه‌ها در کشور است.پیش از این، طراحی عملکردی بیشتر در حوزه مقاوم‌سازی و بر اساس نشریه ۳۶۰ مطرح بود، اما اکنون کنترل عملکرد سازه‌ها وارد آیین‌نامه‌های طراحی جدید شده و به یک ضرورت حرفه‌ای تبدیل شده است.بنابراین مهندسان طراح سازه لازم است با روش‌های نوین طراحی عملکردی آشنا شده، آموزش‌های مرتبط را فرابگیرند و مسیر کاری خود را با این تغییرات مهم هماهنگ کنند؛ چه در طراحی سازه‌های جدید و چه در ارزیابی و بهسازی ساختمان‌ها.

تعیین تعداد گمانه‌های شناسایی زمین در پروژه‌های ساختمانی بر اساس نوع سازه و شرایط زمینمانه‌زنی، شناسایی زمین، ساختمان منفرد، انبوه‌سازی، فاصله گمانه‌ها، گودبرداری، مهندسی ژئوتکنیک

در بررسی تعداد گمانه‌های لازم برای شناسایی زمین در پروژه‌های ساختمانی، معیارها و استانداردهای مشخصی وجود دارد که بسته به نوع پروژه متفاوت است. برای ساختمان‌های منفرد، فاصله بین گمانه‌ها باید بین ۱۵ تا ۳۵ متر باشد و این فاصله به نوع لایه‌بندی زمین نیز بستگی دارد؛ اگر لایه‌بندی زمین یکنواخت باشد، تعداد گمانه‌ها بر اساس سطح اشغال ساختمان تعیین می‌شود و اگر زیر ۳۰۰ متر مربع باشد، تعداد کمتری نیاز است، اما برای سطوح بالاتر از ۱۰۰۰ متر مربع علاوه بر تعداد پایه، به ازای هر هزار متر مربع اضافی دو گمانه نیز باید افزوده شود. علاوه بر این، در صورت وجود گودبرداری عمیق‌تر از ۲۰ متر، تعداد گمانه‌ها باید ۵۰ درصد افزایش یابد. در پروژه‌های انبوه‌سازی نیز معیارها کمی متفاوت است؛ برای ساختمان‌هایی با بیش از ۱۲ طبقه، شرایط مشابه ساختمان منفرد اعمال می‌شود، اما برای ساختمان‌های بین ۵ تا ۱۲ طبقه فاصله گمانه‌ها بین ۳۰ تا ۶۰ متر است و برای ساختمان‌های کمتر از پنج طبقه در صورت لایه‌بندی یکنواخت، این فاصله بین ۵۰ تا ۱۰۰ متر و در غیر یکنواخت کمتر از ۳۰ متر تعیین می‌شود. در نهایت، نظر متخصص ژئوتکنیک در افزایش تعداد گمانه‌ها در شرایط خاص مانند گودبرداری‌های عمیق اهمیت بالایی دارد. این معیارها باعث می‌شود تعداد گمانه‌های لازم به‌درستی تعیین شود تا داده‌های ژئوتکنیکی دقیق و قابل اعتماد برای طراحی سازه فراهم گردد.

تحول در طراحی سازه‌های بیمارستانی با الزام طراحی عملکردی

از تاریخ ۱۴۰۳/۰۷/۰۱، اجرای دستورالعمل ۸۱۶ سازمان برنامه و بودجه برای طراحی عملکردی سازه‌های بیمارستانی الزامی شده است. این تحول، همراه با انتشار راهنمای ارزیابی و بهسازی سازه‌ها توسط مرکز تحقیقات، نقطه‌عطفی در جهت‌گیری طراحی سازه‌ها در کشور محسوب می‌شود. پیش از این، طراحی عملکردی بیشتر در مقاوم‌سازی و بهسازی با تکیه بر نشریه ۳۶۰ مطرح بود، اما اکنون وارد آیین‌نامه‌های طراحی سازه‌های جدید شده و به عنوان یک الزام، نه توصیه، تلقی می‌شود. بنابراین مهندسان طراح باید با درک این پارادایم شیفت، رویکرد خود را به‌روزرسانی کرده و آموزش‌های لازم برای طراحی عملکردی را فراگیرند تا هم در پروژه‌های بیمارستانی و هم در بهسازی‌های آتی، نقش مؤثری ایفا کنند.

بررسی مقاومت نوک و جداره شمع در حالت‌های فشاری و کششی

برای محاسبه ظرفیت باربری نوک شمع، باید فاصله نوک شمع تا تراز آب زیرزمینی را به‌درستی مشخص کرد. این فاصله می‌تواند به‌صورت متغیر باشد که در ضریب گامای آب ضرب می‌شود و سپس در مساحت نوک شمع لحاظ می‌گردد. در مورد مقاومت اصطکاکی شمع نیز، هنگام فشار وارد بر شمع، نیروی اصطکاکی​ در خلاف جهت نیرو عمل می‌کند. در حالت کششی نیز اصطکاک به‌صورت مخالف عمل می‌کند اما محاسبه آن ساده نیست و آیین‌نامه توصیه می‌کند از آزمایش بارگذاری استاتیکی استفاده شود. در نبود آزمایش، می‌توان مقاومت کششی اصطکاکی را بین ۷۰ تا ۸۵٪ مقدار فشاری آن در نظر گرفت.

لزوم استفاده از آرماتور گونه در فونداسیون‌های عمیق

در فونداسیون‌هایی با عمق بیش از ۹۰ سانتی‌متر، مطابق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان، باید ضوابط تیرهای عمیق رعایت شود. در این حالت، استفاده از آرماتور گونه در دو وجه جانبی فونداسیون ضروری است. برای فونداسیونی به ارتفاع ۱.۵ متر، معمولاً شش میلگرد گونه (سه عدد در هر طرف) کافی است. این آرماتورها به‌دلیل فاصله زیاد بین مش بالایی و پایینی، نقش مؤثری در کنترل ترک‌های میانی دارند. هرچند آیین‌نامه مستقیماً به آرماتور گونه در فونداسیون اشاره نکرده، اما نقشه‌های اجرایی معمولاً تعداد محدودی از آن‌ها را در نظر می‌گیرند.

محاسبه ساده درز انقطاع ساختمان

برای ساختمان‌های تا ۸ طبقه، محاسبه درز انقطاع ساده است: ارتفاع کل ساختمان را در ۰.۵٪ ضرب کنید. حاصل، حداقل فاصله لازم از ساختمان مجاور است. مثلاً اگر ساختمان ۲۰ متر ارتفاع داشته باشد، باید حداقل ۱۰ سانتی‌متر با ساختمان کناری فاصله داشته باشد. اما برای ساختمان‌های بیش از ۸ طبقه یا با اهمیت زیاد، باید درز انقطاع بر اساس تغییرمکان جانبی غیرخطی و اثر P-Δ محاسبه شود. توجه کنید اگر ساختمان مجاور قدیمی باشد و خودش درز انقطاع نداشته باشد، کل فاصله مورد نیاز باید از طرف سازه شما تأمین شود و به‌همین دلیل ممکن است عرض درز بیشتر شود.

بررسی اصول مدلسازی نیم‌طبقه در سازه‌های بتنی با تأکید بر تحلیل چشمه اتصال

در مدلسازی نیم‌طبقه در سازه‌های بتنی، استفاده از ابزارهای کمکی ترسیمی به‌جای تعریف مستقیم Story یا Reference Plane در نرم‌افزار ETABS توصیه می‌شود. چرا که با تعریف Story، نرم‌افزار برش چشمه اتصال در محل اتصال تیر به ستون را محاسبه می‌کند، در حالی‌که در نبود Story و بدون تقسیم ستون، این محاسبه انجام نمی‌شود. با توجه به اینکه این گره‌ها نیز بخشی از قاب شکل‌پذیر محسوب می‌شوند، کنترل‌هایی مانند ستون قوی–تیر ضعیف باید برای آن‌ها نیز رعایت گردد. بنابراین، تقسیم ستون‌ها در محل اتصال نیم‌طبقه و در نظر گرفتن برش چشمه، حتی با محاسبات دستی، برای دقت بیشتر در طراحی ضروری است.

مسئولیت طراحی و نظارت بر شاسی‌کشی آسانسور در پروژه‌های ساختمانی

بر اساس مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان، طراحی شاسی‌کشی آسانسور بر عهده طراح سازه و نظارت بر اجرای آن بر عهده ناظر سازه است. ناظر نمی‌تواند پس از دیوارچینی پروژه، بدون بررسی وضعیت شاسی‌کشی، اعلام پایان نظارت کند. در صورتی که نقشه‌ شاسی‌کشی در مدارک موجود نباشد، ناظر موظف است از طراح سازه درخواست نقشه کند یا نقشه شرکت آسانسور را پس از تأیید طراح، به‌عنوان مدرک رسمی بپذیرد. این جزئیات، خارج از استاندارد آسانسور تلقی نمی‌شود و ارائه و کنترل آن‌ها برای اخذ پایان‌کار الزامی است. بنابراین توجه ناظر تا پایان اجرای آسانسور ضروری است.

ضوابط طراحی کلاف رابط میان پی‌های منفرد و نواری

کلاف رابط یا شناژ، برای اتصال پی‌های منفرد و نواری در دو جهت متعامد ضروری است و نقش مهمی در یکپارچگی عملکرد پی و جلوگیری از نشست نامتقارن یا چرخش پی‌ها دارد. در سازه‌های یک‌طبقه با دهانه‌های بزرگ و شالوده‌های عمیق و پایدار، طبق بند ۹-۱۵ مقررات ملی ساختمان، استفاده از کلاف الزامی نیست. حداقل ابعاد کلاف رابط باید ۲۵×۲۵ سانتی‌متر با حداقل ۴ میلگرد طولی ۱۲ و خاموت‌های ۶ با فواصل حداکثر ۲۵ سانتی‌متر باشد. بر اساس بند ۹-۱۵-۳-۶-۲، کلاف برای نیروی کششی معادل ۱۰٪ بزرگ‌ترین نیروی محوری ستون‌های طرفین طرح می‌شود. میلگردهای طولی نیز باید ممتد یا در ستون کناری مهار شوند.

  • 0